Wat is een klembus en hoe werkt deze asverbinding?
Een klembus is een conische klemconstructie waarmee een askoppeling, kettingwiel, V- of tandriemschijf op een as met spiebaan bevestigd kan worden. De conische bus past precies in het conische gat van het aandrijfelement. Met het aandraaien van de stelbouten wordt de bus gefixeerd in het gat en ontstaat er een sterke verbinding tussen naaf en as. Door de klemkracht wordt het koppel over de gehele omtrek van de as overgebracht en wordt de kans op axiale verschuiving tot een minimum beperkt. Met dit modulaire systeem verwisselt u enkel de kern van de snaarschijf, kettingwiel of askoppeling om deze voor verschillende asdiameters toepasbaar te maken.
Kenmerken van een klembus
- Hoge mate van standaardisatie
- Eenvoudige montage
- Ook verkrijgbaar met alternatieve boringen zoals spline boring
- Goedkoop
- Klembus kan ook gebruikt worden zonder spiebaan
- Geschikt bij zeer hoge en lage temperaturen
- Zware constructie en bouwt groter dan een standaard pasboring
- Gevoelig voor loslopen bij trillende applicaties
- Niet volledig symmetrisch ontwerp kan onbalans genereren
- Niet alle klembus systemen zijn uitwisselbaar
Toepassingen van een klembus montage
De 5 meest voorkomende type klembus systemen
Door de jaren heen zijn er een aantal varianten ontwikkeld op het klembus principe. Hieronder vind je de verschillende uitvoeringen.
Taperlock klembus
De conische klembus is een relatief compact klemsysteem. In Europa is dit waarschijnlijk de meest bekende en verkochte variant. Standaard zijn de bussen voorzien van boring met spiebaan volgens DIN 6885 (BS4235). Het schroefdraad waarmee de bus op de aandrijfelementen wordt geschroefd is BSW (British Standard Withworth) draad. De klembussen zijn ook met inch boring, spline vertanding of als spanrol verkrijgbaar. De coniciteit van de klembus is 1.678 in/ft. Dit klemsysteem is in 1981 ontwikkeld door Gordon A. Hayhurst en David A. Rayner.
Serax en System-P
Dit klemlock systeem is voorzien van flens en daarmee wat zwaarder uitgevoerd dan het taperlock klemsysteem. Volgens de fabrikant is de bus beter in balans door het (nagenoeg) symmetrische gatenpatroon. De klembussen zijn voorzien van metrisch bevestiging schroefdraad. De taperbush heeft halve tapgaten met een groove BSW draad. Daarmee ligt de klemkracht lager dan deze metrische flensbussen.
QD taper bush
“Quick-Disconnect” / “Quick Detachable” Bushings of te wel QD klembussen hebben een vergelijkbaar klemprincipe als de Serax bus en worden veel toegepast op de Amerikaanse markt. Je vindt ze voornamelijk met boringen in imperiale (inch) maten. Het serax/System-P en QD systemen zijn niet uitwisselbaar. De coniciteit is 3/4 inch/ft
XT Bush
De XT bus is een langere uitvoering van de QD bus. Vanwege de hoge klemkracht wordt dit type voornamelijk in zware transportband aandrijvingen gebruikt. De coniciteiet van de conus is 2 in/ft.
Split taper bushings
Ook dit is een systeem dat door verschillende fabrikanten wordt geproduceerd. De bus heeft aan de binnenzijde en aan de buitenzijde een spiebaan. Daarbij is de klembus aan twee zijde met split uitgevoerd. De coniciteit is 3/4 inch/ft
Maten van een klembus
Het conische buitenprofiel wordt gedefinieerd door 4 (bij extreem grote maten door 5 of 6) cijfers gevolgd door de diameter van de boring. De eerste 2 cijfers staan voor de grootst verkrijgbare asdiameter. Deze wordt weergegeven in 1/10 e inch. De twee volgende cijfers geven de lengte van de bus aan. ook weer in 1/10 e inch. Deze 4 cijferige codewoord veelal gevolgd door een streep met daarachter de boringdiameter. In het voorbeeld zien we een bus geschikt voor een maximum boring van 3 inch (30 x 1/10 e inch) = 76,2 mm. De lengte is 2 inch (20 x 1/10 e inch) = 50,8 mm
Materiaal van een klembus
Standaard worden de taperbush gemaakt van gietijzer (EN-GJL 200/250 (DIN GG20 of GG25)) en worden veelal gefosfateerd oid. Er zijn ook levermogelijkheden in materialen als EN-GJS (DIN GGG), staal, aluminium, kunststof of RVS. Echter, zullen deze varianten (vanwege de beperkte vraag) minder makkelijk verkrijgbaar zijn.
Klembus monteren zonder spie. Wat is het slipkoppel?
Taperlock klembussen zijn ontwikkeld om aandrijfdelen te monteren met een spieverbinding. Toch kunnen de klembussen ook zonder spie (beperkte) koppels overbrengen. Geadviseerd wordt om dit alleen te doen bij toepassingen waar geen stotende belastingen optreden. Onderstaande slipkoppel tabel bevat gemiddelde waarden die gemeten zijn uit een serie proeven. Hierbij zijn de klembussen volgens de juiste montage-instructies geïnstalleerd. Maar dan zonder spie.
| Klembus Type | Boring (mm) | Slipkoppel (Nm) | Axiale grip (N) |
| 1008 | 12 | 29 | 3990 |
| 19 | 51 | 4940 | |
| 24 | 66 | 5490 | |
| 1108 | 12 | 28 | |
| 19 | 49 | 4630 | |
| 24 | 64 | 5220 | |
| 28 | 79 | 5720 | |
| 1210 | 16 | 82 | 8840 |
| 19 | 105 | 9800 | |
| 24 | 142 | 10900 | |
| 32 | 210 | 12300 | |
| 1610 | 19 | 98 | |
| 24 | 135 | 9570 | |
| 38 | 240 | 11900 | |
| 42 | 265 | 12700 | |
| 2012 | 24 | 165 | 11500 |
| 38 | 310 | 14400 | |
| 42 | 340 | 15700 | |
| 48 | 400 | ||
| 50 | 420 | 16700 | |
| 2517 | 24 | 220 | |
| 38 | 380 | 17000 | |
| 42 | 430 | 18500 | |
| 48 | 510 | ||
| 55 | 600 | 21000 | |
| 60 | 370 | 22300 | |
| 3020 | 38 | 520 | 23900 |
| 48 | 730 | 26100 | |
| 55 | 890 | 29900 | |
| 60 | 970 | 31500 | |
| 75 | 1300 | 34500 | |
| 3535 | 42 | 1000 | 41000 |
| 60 | 1580 | 49800 | |
| 75 | 2150 | 54600 | |
| 90 | 2600 | 59000 | |
| 100 | 3075 | ||
| Let op! Aan deze gegevens kunnen geen rechten worden ontleend | |||
Klembus verbinding zonder spiebaan. Wat is het alternatief ?
Mocht het overdraagbaar koppel van een klembus (zonder gebruik van spie) niet toereikend zijn, dan heeft Sitspa nog een alternatief. De ‘Serlock‘. Dit is een innovatief klemsysteem dat uitwisselbaar is met het Taperlock klembus systeem. Het is een combinatie van klembus en conische spanset. Hiermee is de gebruiker in staat om een aandrijfelement met taperlockboring te monteren op een spieloze as. Hij is specifiek ontwikkeld om hoge koppels over brengen zonder spie. Het voordeel is dat er na gesteld kan worden.
Type klembus | Uit- voering | B (mm) | D (mm) | Max boring d (mm) | Bouten (BSW) | Aanhaal- moment bouten (Nm) |
| 1008 | A | 22,3 | 35 | 25 – 1″ | 1/4” x 1/2” | 5,6 |
| 1108 | A | 22,3 | 38 | 28 – 1.1/8″ | 1/4” x 1/2” | 5,6 |
| 1210 | A | 25,4 | 47,5 | 32 – 1.1/4″ | 3/8” x 5/8” | 19,6 |
| 1215 | A | 38,1 | 47,5 | 33 – 1.1/4″ | 3/8” x 5/8” | 19,6 |
| 1310 | A | 25,4 | 50,5 | 35 – 1.3/8″ | 3/8” x 5/8” | 19,6 |
| 1610 | A | 25,4 | 57 | 42 – 1.5/8″ | 3/8” x 5/8” | 19,6 |
| 1615 | A | 38,1 | 57 | 42 – 1.5/8″ | 3/8” x 5/8” | 19,6 |
| 2012 | A | 31,8 | 70 | 50 – 2″ | 7/16” x 7/8” | 30,4 |
| 2017 | A | 44,5 | 70 | 50 – 2″ | 7/16” x 7/8” | 30,4 |
| 2517 | A | 44,5 | 85,5 | 65 – 2.1/2″ | 1/2” x 1” | 48 |
| 2525 | A | 63,5 | 85,5 | 65 – 2.1/2″ | 1/2” x 1” | 48 |
| 3020 | A | 50,8 | 108 | 75 – 3″ | 5/8” x 1” 1/4 | 90 |
| 3030 | A | 76,2 | 108 | 75 – 3″ | 5/8” x 1” 1/2 | 90 |
| 3525 | B | 63,5 | 127 | 90 – 3.1/2″ | 1/2” x 1” 1/2 | 113 |
| 3535 | B | 88,9 | 127 | 90 – 3.1/2″ | 1/2” x 1” 1/2 | 113 |
| 4030 | B | 76,2 | 146 | 100 – 4″ | 5/8” x 1” 1/2 | 169 |
| 4040 | B | 101,6 | 146 | 101 – 4″ | 5/8” x 1” 3/4 | 169 |
| 4535 | B | 88,9 | 162 | 110 – 4.1/2″ | 3/4” x 2” | 192 |
| 4545 | B | 114,3 | 162 | 111 – 4.1/2″ | 3/4” x 2” | 192 |
| 5040 | B | 101,6 | 177,6 | 125 – 5″ | 7/8” x 2” 1/4 | 272 |
| 5050 | B | 127 | 177,6 | 126 – 5″ | 7/8” x 2” 1/4 | 272 |
Klembus monteren
Zorg ervoor dat de taperlock klembus en de conische boring van de schijf schoon en ontvet is.
Breng een beetje olie aan op de stelbouten.
Plaats de klembus in de schijf. Let daarbij op dat de openingen in de buitenzijde van de klembus overeen komen met de openingen in de boring van de schijf.
Plaats de 2 stelbouten in de juiste gaten en draai deze handvast aan. De montagegaten hebben alleen schroefdraad in de boring van de schijf.
Plaats de schijf met klembus op de juiste positie op de as.
Draai nu om en om de stelbouten aan tot het juiste aanhaalmoment (zie tabel)
Na een dagje draaien de stelbouten nog een keer aan halen op het juiste moment.
Geen zin om te lezen? ABB heeft een klembus montage instructiefilm gemaakt
Bron: Dodge (ABB)
Lasnaaf of flensnaaf met TL / QD boring
Voor zowel het taperlock systeem als het Amerikaanse QD bushlock systeem zijn losse naven leverbaar. Deze kunnen aan een aandrijfelement gelast worden. De flensuitvoeringen kunnen met bootgaten gemonteerd worden. Zo kan er op relatief eenvoudige wijze een klembus boring aangebracht worden.
Spanner klembus
Een minder bekend product is het spanrol element met klembus profiel. Dit is een klembus voorzien van kogel- of naaldlager. Hiermee kan bijvoorbeeld een kettingspanwiel of tandriem spanschijf samengesteld worden.
Spanner klembussen | documentatie (PDF)
- Dodge | TAPER-LOCK | QD Idler
- Gates | TB | QD idler bush
- Martin | QD | MST idler bushings
- IDC | Idlers | tensioners
Taperlock klembussen | documentatie (PDF)
- Baldor | Taper-lock
- Bando | TL Bushing
- Challenge | Taper Bushes
- Dodge | Taper-lock bushings (ook met integrale spie)
- Dunlop | Lasnaaf
- Fenner | Taper-Lock
- Gates | TB Bush
- Martin | TB taperbush
- Optibelt | TB taper bushings en lasnaven
- Poggi | Poggilock
- Sitspa | Ser-sit
- SKF | TB
- Tsubaki | “taper-lock” Style Bushings
Flens klembussen (metrisch) | documentatie (PDF)
QD flens klembussen | documentatie (PDF)
- TB woods | Sure-grip
- Gates | QD Bush
- Baldor | QD (short) Bushing | QD Weld-On Hubs
- Martin | QD (short) Bushings | QD Weld-On Hubs
- Bando | QD bushing
- Browning | Q-D bushing
- SKF | QD
- Tsubaki | “QD” Style Bushings
XT klembussen | documentatie (PDF)
- Baldor – Maska | XT Bushings
- Tsubaki | “XT” Style Bushings
- Martin | MXT bushings
Split Taper bushings | documentatie (PDF)
- Baldor – Maska | BK2
- Martin | MST bushings
- Browning | Split taper bush
Overige type klembussen | documentatie (PDF)
- PTP | Magic-Grip | Magic-grip-T
- Sitspa | Serlock
Termen voor klembussen
- Taperbush
- Taperlock
- Taperbus
- Conische klembus
- Taper-Lock
- T/L tapered bushings
- TL klembus
- QD bushing
- XT bushes
- Split taperbush
Meer as-naaf verbindingen
Spanset
Spieverbinding
