Techniekgids // Aandrijftechniek mechanisch // As-naaf verbindingen // Klembus

Klembus

Wat is een klembus en hoe werkt deze asverbinding?

Een klembus is een conische klemconstructie waarmee een askoppeling, kettingwiel, V- of tandriemschijf op een as met spiebaan bevestigd kan worden. De conische bus past precies in het conische gat van het aandrijfelement. Met het aandraaien van de stelbouten wordt de bus gefixeerd in het gat en ontstaat er een sterke verbinding tussen naaf en as. Door de klemkracht wordt het koppel over de gehele omtrek van de as overgebracht en wordt de kans op axiale verschuiving tot een minimum beperkt. Met dit modulaire systeem verwisselt u enkel de kern van de snaarschijf, kettingwiel of askoppeling om deze voor verschillende asdiameters toepasbaar te maken.

Kenmerken van een klembus

Eenvoudige montage
Hoge mate van standaardisatie
Maximale gat diameter kleiner dan bij pasboring
Ook verkrijgbaar met spline boring
Zware constructie en bouwt groter dan een standaard pasboring
Goedkoop
Klembus kan ook gebruikt worden zonder spiebaan
Geschikt bij zeer hoge en lage temperaturen
Gevoelig voor loslopen bij trillende applicaties
Niet volledig symmetrisch ontwerp kan onbalans geven
De verschillende systemen kunnen niet met elkaar uitgewisseld worden

Toepassingen van een klembus montage

De 5 meest voorkomende type klembus systemen

Door de jaren heen zijn er een aantal varianten ontwikkeld op het klembus principe. Hieronder vind je de verschillende uitvoeringen.

Taperlock klembus

De conische klembus is een relatief compact klemsysteem. In Europa is dit waarschijnlijk de meest bekende en verkochte variant. Standaard zijn de bussen voorzien van boring met spiebaan volgens DIN 6885 (BS4235). Het schroefdraad waarmee de bus op de aandrijfelementen wordt geschroefd is BSW (British Standard Withworth) draad. De klembussen zijn ook met inch boring, spline vertanding of als spanrol verkrijgbaar. De coniciteit van de klembus is 1.678 in/ft. Dit klemsysteem is in 1981 ontwikkeld door Gordon A. Hayhurst en David A. Rayner.

Serax en System-P

Dit klemlock systeem is voorzien van flens en daarmee wat zwaarder uitgevoerd dan het taperlock klemsysteem. Volgens de fabrikant is de bus beter in balans door het (nagenoeg) symmetrische gatenpatroon. De klembussen zijn voorzien van metrisch bevestiging schroefdraad. De taperbush heeft halve tapgaten met een groove BSW draad. Daarmee ligt de klemkracht lager dan deze metrische flensbussen.

QD taper bush

“Quick-Disconnect” / “Quick Detachable” Bushings of te wel QD klembussen hebben een vergelijkbaar klemprincipe als de Serax bus en worden veel toegepast op de Amerikaanse markt. Je vindt ze voornamelijk met boringen in imperiale (inch) maten. Het serax/System-P en QD systemen zijn niet uitwisselbaar. De coniciteit is 3/4 inch/ft

XT Bush

De XT bus is een langere uitvoering van de QD bus. Vanwege de hoge klemkracht wordt dit type voornamelijk in zware transportband aandrijvingen gebruikt. De coniciteiet van de conus is 2 in/ft.

Split taper bushings

Ook dit is een systeem dat door verschillende fabrikanten wordt geproduceerd. De bus heeft aan de binnenzijde en aan de buitenzijde een spiebaan. Daarbij is de klembus aan twee zijde met split uitgevoerd. De coniciteit is 3/4 inch/ft

Maten van een klembus

Het conische buitenprofiel wordt gedefinieerd door 4 (bij extreem grote maten door 5 of 6) cijfers gevolgd door de diameter van de boring. De eerste 2 cijfers staan voor de grootst verkrijgbare asdiameter. Deze wordt weergegeven in 1/10 e inch. De twee volgende cijfers geven de lengte van de bus aan. ook weer in 1/10 e inch. Deze 4 cijferige codewoord veelal gevolgd door een streep met daarachter de boringdiameter. In het voorbeeld zien we een bus geschikt voor een maximum boring van 3 inch (30 x 1/10 e inch) = 76,2 mm. De lengte is 2 inch (20 x 1/10 e inch) = 50,8 mm

Materiaal van een klembus

Standaard worden de taperbush gemaakt van gietijzer (EN-GJL 200/250 (DIN GG20 of GG25)) en worden veelal gefosfateerd oid. Er zijn ook levermogelijkheden in materialen als EN-GJS (DIN GGG), staal, aluminium, kunststof of RVS. Echter, zullen deze varianten (vanwege de beperkte vraag) minder makkelijk verkrijgbaar zijn.

Klembus monteren zonder spie. Wat is het slipkoppel?

Taperlock klembussen zijn ontwikkeld om aandrijfdelen te monteren met een spieverbinding. Toch kunnen de klembussen ook zonder spie (beperkte) koppels overbrengen. Geadviseerd wordt om dit alleen te doen bij toepassingen waar geen stotende belastingen optreden. Onderstaande slipkoppel tabel bevat gemiddelde waarden die gemeten zijn uit een serie proeven. Hierbij zijn de klembussen volgens de juiste montage-instructies geïnstalleerd. Maar dan zonder spie.

Tabel met slipkoppels van TL klembus montage zonder spie

Klembus Type	Boring (mm)	Slipkoppel (Nm)	Axiale grip (N)
1008	12	29	3990
	19	51	4940
	24	66	5490
1108	12	28
	19	49	4630
	24	64	5220
	28	79	5720
1210	16	82	8840
	19	105	9800
	24	142	10900
	32	210	12300
1610	19	98
	24	135	9570
	38	240	11900
	42	265	12700
2012	24	165	11500
	38	310	14400
	42	340	15700
	48	400
	50	420	16700
2517	24	220
	38	380	17000
	42	430	18500
	48	510
	55	600	21000
	60	370	22300
3020	38	520	23900
	48	730	26100
	55	890	29900
	60	970	31500
	75	1300	34500
3535	42	1000	41000
	60	1580	49800
	75	2150	54600
	90	2600	59000
	100	3075

Let op! Aan deze gegevens kunnen geen rechten worden ontleend

Klembus verbinding zonder spiebaan. Wat is het alternatief ?

Mocht het overdraagbaar koppel van een klembus (zonder gebruik van spie) niet toereikend zijn, dan heeft Sitspa nog een alternatief. De ‘Serlock‘. Dit is een innovatief klemsysteem dat uitwisselbaar is met het Taperlock klembus systeem. Het is een combinatie van klembus en conische spanset. Hiermee is de gebruiker in staat om een aandrijfelement met taperlockboring te monteren op een spieloze as. Hij is specifiek ontwikkeld om hoge koppels over brengen zonder spie. Het voordeel is dat er na gesteld kan worden.

Tabel met maatvoering van de Taperlock klembus en aanhaalmoment bouten

Type klembus	Uit- voering	B (mm)	D (mm)	Max boring d (mm)	Bouten (BSW)	Aanhaal- moment bouten (Nm)
1008	A	22,3	35	25 – 1″	1/4” x 1/2”	5,6
1108	A	22,3	38	28 – 1.1/8″	1/4” x 1/2”	5,6
1210	A	25,4	47,5	32 – 1.1/4″	3/8” x 5/8”	19,6
1215	A	38,1	47,5	33 – 1.1/4″	3/8” x 5/8”	19,6
1310	A	25,4	50,5	35 – 1.3/8″	3/8” x 5/8”	19,6
1610	A	25,4	57	42 – 1.5/8″	3/8” x 5/8”	19,6
1615	A	38,1	57	42 – 1.5/8″	3/8” x 5/8”	19,6
2012	A	31,8	70	50 – 2″	7/16” x 7/8”	30,4
2017	A	44,5	70	50 – 2″	7/16” x 7/8”	30,4
2517	A	44,5	85,5	65 – 2.1/2″	1/2” x 1”	48
2525	A	63,5	85,5	65 – 2.1/2″	1/2” x 1”	48
3020	A	50,8	108	75 – 3″	5/8” x 1” 1/4	90
3030	A	76,2	108	75 – 3″	5/8” x 1” 1/2	90
3525	B	63,5	127	90 – 3.1/2″	1/2” x 1” 1/2	113
3535	B	88,9	127	90 – 3.1/2″	1/2” x 1” 1/2	113
4030	B	76,2	146	100 – 4″	5/8” x 1” 1/2	169
4040	B	101,6	146	101 – 4″	5/8” x 1” 3/4	169
4535	B	88,9	162	110 – 4.1/2″	3/4” x 2”	192
4545	B	114,3	162	111 – 4.1/2″	3/4” x 2”	192
5040	B	101,6	177,6	125 – 5″	7/8” x 2” 1/4	272
5050	B	127	177,6	126 – 5″	7/8” x 2” 1/4	272

Klembus monteren

Zorg ervoor dat de taperlock klembus en de conische boring van de schijf schoon en ontvet is.
Breng een beetje olie aan op de stelbouten.
Plaats de klembus in de schijf. Let daarbij op dat de openingen in de buitenzijde van de klembus overeen komen met de openingen in de boring van de schijf.
Plaats de 2 stelbouten in de juiste gaten en draai deze handvast aan. De montagegaten hebben alleen schroefdraad in de boring van de schijf.
Plaats de schijf met klembus op de juiste positie op de as.
Draai nu om en om de stelbouten aan tot het juiste aanhaalmoment (zie tabel)
Na een dagje draaien de stelbouten nog een keer aan halen op het juiste moment.

Geen zin om te lezen? ABB heeft een klembus montage instructiefilm gemaakt

Bron: Dodge (ABB)

Lasnaaf of flensnaaf met TL / QD boring

Voor zowel het taperlock systeem als het Amerikaanse QD bushlock systeem zijn losse naven leverbaar. Deze kunnen aan een aandrijfelement gelast worden. De flensuitvoeringen kunnen met bootgaten gemonteerd worden. Zo kan er op relatief eenvoudige wijze een klembus boring aangebracht worden.

Spanner klembus

Een minder bekend product is het spanrol element met klembus profiel. Dit is een klembus voorzien van kogel- of naaldlager. Hiermee kan bijvoorbeeld een kettingspanwiel of tandriem spanschijf samengesteld worden.

Spanner klembussen | documentatie (PDF)

Taperlock klembussen | documentatie (PDF)

Baldor | Taper-lock
Bando | TL Bushing
Challenge | Taper Bushes
Dodge | Taper-lock bushings (ook met integrale spie)
Dunlop | Lasnaaf
Fenner | Taper-Lock
Gates | TB Bush
Martin | TB taperbush
Optibelt | TB taper bushings en lasnaven
Poggi | Poggilock
Sitspa | Ser-sit
SKF | TB
Tsubaki | “taper-lock” Style Bushings

Flens klembussen (metrisch) | documentatie (PDF)

Serax Transmissions | Serax
Poggi | System-P

QD flens klembussen | documentatie (PDF)

TB woods | Sure-grip
Gates | QD Bush
Baldor | QD (short) Bushing | QD Weld-On Hubs
Martin | QD (short) Bushings | QD Weld-On Hubs
Bando | QD bushing
Browning | Q-D bushing
SKF | QD
Tsubaki | “QD” Style Bushings

XT klembussen | documentatie (PDF)

Baldor – Maska | XT Bushings
Tsubaki | “XT” Style Bushings
Martin | MXT bushings

Split Taper bushings | documentatie (PDF)

Baldor – Maska | BK2
Martin | MST bushings
Browning | Split taper bush

Overige type klembussen | documentatie (PDF)

PTP | Magic-Grip | Magic-grip-T
Sitspa | Serlock

Taperbush
Taperlock
Taperbus
Conische klembus
Taper-Lock
T/L tapered bushings
TL klembus
QD bushing
XT bushes
Split taperbush