Inhoudsopgave
Wat is smeerolie of vet? Hoe kies je het juiste Smeermiddel?
Wat is een olie?
Een smeerolie wordt vervaardigd uit ruw olie die wereldwijd gewonnen wordt. In ruwe olie zit veel vervuiling. Zo zit er bijvoorbeeld zwavel in, de hoeveelheid zwavel die erin zit is afhankelijk van de plaats waar het op de wereld gewonnen wordt.
De ruwe olie wordt daarna gedestileerd bij een raffinaderij. Daar worden er verschillende viscociteiten / diktes in gescheiden. Vervolgens wordt de olie nog verder gereinigd en ontdaan van zwavel en andere vervuiling. Zwavel en andere vervuilingen hebben namelijk een negatieve invloed op de prestaties en levensduur van smeerolie. De mate van reiniging bepaald de kwaliteit van de basis olie.
Wat is een vet?
Een smeervet bestaat uit een olie, een indikker (een spons die de olie ‘vasthoudt’), additieven (toevoegingen). Door te variëren met deze bestanddelen is het mogelijk om verschillende vetten te produceren voor verschillende toepassingen. Vet is gel-achtig en heeft een veel hogere viscositeit dan olie. Hierdoor blijft het smeermiddel makkelijker op de juiste plaats. Echter, geeft dit ook een hogere weerstand. Vetsmering wordt vaak toegepast bij lage toerentallen en hoge belastingen en waar niet met vloeibare olie gesmeerd kan worden.
Verschil tussen synthetische en minerale smeermiddelen
Smeermiddelen kunnen in twee hoofdgroepen worden verdeeld. Minerale en synthetische smeermiddelen. Basisoliën kunnen in verschillende groepen worden ingedeeld op basis van hun oorsprong en raffinageproces:
1. Groep I en II (Minerale basisoliën): Deze basisoliën worden verkregen uit ruwe olie en ondergaan verschillende raffinageprocessen om onzuiverheden en verontreinigingen te verwijderen.I-oliën zijn over het algemeen eenvoudiger en minder geavanceerd vanwege hun beperkte zuiverheid.
2. Groep II (Minerale basisoliën): Vergelijkbare met de olie uit groep I. Echter, groep II oliën zijn verder geraffineerd en hebben een betere kwaliteit.
3. Groep III (Minerale basisoliën): Deze oliën worden verkregen uit minerale basisoliën, maar ze ondergaan een hydrocracking-proces. Dit proces verwijdert zware moleculen en vermindert het zwavelgehalte in de oliën, wat leidt tot oliën van hogere kwaliteit. Hoewel ze van minerale oorsprong zijn, worden ze beschouwd als synthetische basisoliën vanwege hun superieure eigenschappen.
4. Groep IV (Synthetische basisoliën) : Deze oliën zijn volledig synthetisch en worden niet afgeleid van ruwe olie. Ze worden geproduceerd via geavanceerde chemische processen. Groep IV-oliën zijn polyalphaolefinen (PAO’s) en hebben een uniforme moleculaire structuur.
5. Groep V (Synthetische basisoliën) : Deze groep bevat een breed scala aan synthetische oliën, zoals esters, die uit verschillende chemische verbindingen worden vervaardigd.
Wat is een indikker?
Een indikker is een soort spons die de basisolie vasthoudt. De indikker geeft het vet zijn structuur en bepaald voor een groot deel de eigenschappen van een smeervet (mechanische stabiliteit, maximale bedrijfstemperatuur, waterbestendigheid).
Hiervoor worden veelal metaalzepen gebruikt op basis van Natrium, Calcium, Barium, Aluminium en Lithium. Ook Polyurethaan (PU) en bepaalde kleisoorten (bentoniet) worden toegepast als verdikkingsmiddel.
Waar worden additieven voor gebruikt?
Additieven (toevoegingen) in smeerolie zijn chemicaliën die in kleine hoeveelheden aan smeerolie worden toegevoegd om de eigenschappen ervan te verbeteren.
Bij hogere temperaturen kunnen oliën oxideren of corrosief worden. Bovendien kunnen ze gaan schuimen of bacteriën bevatten. Dit kan schade aan de machine veroorzaken. Om deze problemen te voorkomen, worden additieven aan de olie toegevoegd. Deze helpen de olie om stabiel te blijven bij extreme omstandigheden.
Veel voorkomende additieven voor vetten zijn:
- Anti-slijtage stoffen
- Aanhechtingsverbeteraars
- Corrosieremmers
- Antioxidanten (Additieven tegen veroudering)
- Toevoegingen tegen schuimen
Ook worden er vaste (smeer)stoffen toegevoegd aan vetten, zoals:
- Koolstof
- Grafiet
- Polytetrafluorethyleen (PTFE)
Minerale olie of vet
Minerale smeermiddelen is het meest ‘pure’ olietype met het laagste aantal toevoegingen. De minerale is goed voor veel smeertechnische toepassingen (tot ca 90 graden) zoals tandwiel olie of standaard hydraulische toepassingen van lagere tot middelbare drukken (tot ± 200 bar).
- Goedkoop
- Gaat over het algemeen goed icm pakkingen en afdichtingen
- Onderling mengbaar
Synthetische olie of vet
Synthetische basisoliën, hebben een consistente moleculaire structuur die bijdraagt aan een lagere wrijving tussen metalen oppervlakken, wat resulteert in verbeterde prestaties, vooral in veeleisende toepassingen. Synthetische smeermiddelen worden ingezet bij extreem hoge of juist heel lage temperaturen, hoge drukken en / of lange levensduren en weerstand tegen oxidatie.
- Ze bevatten minder onzuiverheden dan minerale oliën
- Uitstekend vloeibaar bij lage temperaturen
- Stabiele viscositeit, zelfs bij hoge temperaturen
- Minder vorming van afzetting
Olie of vet?
Oliesmering heeft over het algemeen de voorkeur ten opzichte van vetsmering. Het klimaat is beter beheersbaar (warmte wordt beter afgevoerd) en het rendement ligt hoger. Om olie op de juiste plek te houden is er wel een gesloten systeem nodig en dat is in sommige gevallen complex.
Vet kan in zowel open als gesloten systemen worden toegepast. Er kan op specifieke punten gemeerd worden. Door de hogere kleefkracht is vet beter geschikt tegen weersinvloeden.
Voedselveilige of food grade smeermiddelen
Food grade of voedselveilig smeermiddel is de term voor een industrieel smeermiddel dat als veilig wordt beschouwd voor sporadisch contact met voedingsmiddelen die door mensen of dieren worden geconsumeerd, zolang het de vastgestelde maximale concentratie niet overschrijdt. Dit type smeermiddel voldoet aan strikte normen en voorschriften en kan veilig worden gebruikt in situaties waarbij er mogelijk contact is tussen het smeermiddel en voedsel.
- Voedsel
- Dranken
- Medicijnen en supplementen
- Cosmetica
- Diervoeding en voedsel voor huisdieren
Er zijn verschillende niveaus van voedselveiligheid.
H1 – Smeermiddelen gebruikt in toepassingen waar ze mogelijk in contact kunnen komen met voedsel, zoals apparatuur boven een voedsellijn.
H2 – Smeermiddelen gebruikt op locaties waar er geen mogelijkheid is dat het smeermiddel of gesmeerd oppervlak in contact komt met voedsel, bijvoorbeeld apparatuur onder een voedsellijn. Standaard industriële smeermiddelen kunnen in aanmerking komen als H2 smeermiddelen, zolang ze geen zware metalen bevatten of verbindingen hebben die zijn geïdentificeerd als kankerverwekkend.
H3 – Wateroplosbare en meestal eetbare smeermiddelen die worden gebruikt om roest te voorkomen. Denk hierbij aan het conserveren van vleeshaak of karren.
Wanneer er twijfel bestaat over welke classificatie geschikt is, geven fabrikanten vaak de voorkeur aan het gebruik van een smeermiddel met een H1-classificatie in alle situaties, om de veiligheid te waarborgen.
Het juiste smeermiddel kiezen
Dat is dus nog niet zo makkelijk. Als het niet duidelijk is welk smeermiddel wordt voorgeschreven door de fabrikant en je wil toch tot het juiste smeermiddel gebruiken? Check dan onderstaande punten.
- Ga je olie of vet gebruiken?
- Wat is het temperatuurbereik?
- Zijn er zware belasting of juist niet?
- Is het een draaiende, heen en weergaande of pendelende beweging?
- Wat is de bewegingssnelheid of het toerental?
- Moet het smeermiddel bestand zijn tegen water of andere vloeistoffen?
- Komt het smeermiddel in contact met voedsel?
- Moet het biologisch afbreekbaar olie of zijn?
Toepassingen van smeermiddelen
- Circulatie olie
- Compressor olie
- Hydrauliek olie
- Leibaanolie / Glijbaanolie
- Olie of vet voor aandrijfketting
- Smeermiddelen voor wentellagers
- Motorolie
- Pneumatisch gereedschap
- Smeervet
- Tandwielkast en wormwielkast olie
- Transmissie olie
- Turbine olie
- Smeermiddel voor glijlagers
- Vacuumpomp olie
- Vet voor askoppelingen
- Warmte overdracht olie
Lees meer over smeermiddelen
Additieven voor smeermiddelen
NLGI klasse van smeervet
Olie voor een wormwielreductor
