Additieven voor smeermiddelen

Additief voor olie en vet

Inhoudsopgave

Wat is een additief?

Additieven zijn hulpstoffen die worden gebruikt om bepaalde eigenschappen van een basisolie te verbeteren. 

Door de olie te mengen met bepaalde additieven, kunnen smeermiddelen worden gemaakt die nauwkeurig zijn afgestemd op een specifieke toepassing. 

Motorolie, hydrauliek olie, tandwielkastolie, compressor olie, ze hebben allemaal zeer verschillende eigenschappen en zijn bij uitstek geschikt voor de omstandigheden waarin ze worden gebruikt.

Tegenwoordig worden vrijwel alle industriële en motoroliën in meer of mindere mate aangevuld met additieven. De dosering kan variëren van 1 tot 20%.

Een overzicht met additieven en de verschillende kenmerken

EP (extreme pressure) Additief voor extreme druk 

EP is een additief op basis van zwavel of fosfor en wordt vaak toegepast bij lage toerentallen in combinatie met hoge belastingen.

Door de druk tussen de vertanding (van reduceren) of rollichamen (lagers) loopt de temperatuur sterk op. Hier is vaak sprake van grenssmering. De smeerfilm is onderbroken er is nog steeds veel direct contact tussen de oppervlakken. Dit leidt tot hoge wrijving en slijtage omdat de oppervlakken niet goed van elkaar gescheiden zijn.

Een EP additief gaat een slijtvaste verbinding aan met de zwaarbelaste oppervlakken en helpt voorkomen dat de loopvlakken in elkaar invreten (koudlas) hierbij hechten materiaaldeeltjes aan elkaar door de hitte en druk.

AW (Anti-wear) anti slijtage Additieven

Dit zijn additieven op basis van vetten, zink en fosfaten. AW toevoegingen beschermen tegen slijtage en verlies van metalen oppervlakken. Anti-wear middelen presteren bij hogere snelheden en lagere belastingen.

Wrijvingsverlagende additieven

Wrijvingsmodificerende additieven worden aan smeermiddelen toegevoegd om wrijving en slijtage in machineonderdelen te verminderen. Ze zijn vooral belangrijk bij grenssmering. Ze voorkomen dat vaste oppervlakken in direct contact komen, waardoor wrijving en slijtage aanzienlijk worden verminderd.

Extreme druk- of anti-slijtage additieven kunnen soms te agressief zijn voor de zachtere metalen. Daarom worden in deze situatie wrijvingsverlagende additieven toegevoegd om de smerende eigenschappen van de olie te verbeteren.

Viscositeitsindex verbeteraar (V.I. improvers)

Viscositeitsindexverbeteraars zorgen ervoor dat de viscositeit (vloeibaarheid) van een smeermiddel minder gevoelig is voor temperatuurveranderingen. Dit zorgt voor consistente smeereigenschappen. Viscositeit Index (V.I.) verbeteraars zijn polymeren die zwellen bij hogere temperaturen. Bij lage temperaturen neemt de viscositeit van de basisolie toe en wordt de bijdrage van het additief minder doordat de polymeren krimpen.

Zo helpen ze bij een koude start wrijvingsverlies te beperken en bij hogere temperaturen voldoende smering te bieden.

Reinigende additieven zoals detergenten en dispersanten  

Een reinigend additief, ook wel een detergent genoemd, voorkomt dat verbrandings- en oxidatieproducten van de motor zich afzetten tegen onderdelen.

Een disperserend additief werkt door vuildeeltjes te omhullen, waardoor ze blijven zwevend en niet samenklonteren.

Hierdoor is het mogelijk om de vuildeeltjes af te voeren tijdens een olieverversing. Het schoonhouden van een motor of tandielkast wordt dus mogelijk gemaakt door zowel detergerende als dispergerende additieve

Anti-oxidanten

Anti-oxidanten zijn additieven die oxidatie van olie tegen gaan. De oxidatie van smeermiddelen wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door contact met zuurstof. Het kan de kwaliteit en prestaties van oliën flink aantasten en draagt bij aan verlies van viscositeit, vorming van afzettingen en een verhoogd risico op corrosie en slijtage van onderdelen. Het proces wordt versneld door:

  • hoge temperaturen
  • blootstelling aan daglicht
  • aanwezigheid van water, zuren en andere verontreinigingen

Het gebruik van anti-oxidanten in oliën kan helpen om het oxidatie proces te vertragen of te voorkomen door de schadelijke effecten van zuurstof te neutraliseren.

Corrosieremmende additieven

Corrosie-inhibitoren zijn stoffen die de anti-corrosie eigenschappen van een basisolie verbeteren.

Corrosie is een chemische reactie waarbij metalen worden aangetast door contact met zuurstof, water, zouten of zuren. Corrosie resulteert vaak in het geleidelijke afbreken of beschadigen van metalen.

De corrosieremmers in smeerolie bieden bescherming aan de metaaldelen.

Toevoegingen om het stolpunt van de olie te verlagen

Smeeroliën die paraffine bevatten hebben de neiging om snel te stollen bij lage temperaturen. Stolpuntverlagende additieven voorkomen de vorming van grote paraffinekristallen die de oorzaak zijn van stolling bij lagere temperaturen.

Anti-schuim additief

Schuim ontstaat wanneer lucht zich vermengt met olie. Om luchtbelvorming tegen te gaan tijdens het verpompen binnen het systeem kunnen anti-schuimadditieven, zoals siliconenolie, worden toegevoegd. Dit verlaagd de oppervlaktespanning van de oliefilm rond luchtbellen waardoor bellen snel dichtklappen en de vorming van schuim wordt onderdrukt. Er zijn ook siliconen vrije anti-schuim toevoegingen op de markt.

Additief voor een verbeterde hechting van het smeermiddel

Om te voorkomen dat olie wordt weggeslingerd, worden smeermiddelen met hechtende additieven gebruikt. 

Deze hulpstoffen verbeteren zowel de inwendige samenhang (cohesie) als de hechting aan het metaaloppervlak (adhesie) van de olie.

Deze middelen worden toegevoegd in smeermiddelen die bijvoorbeeld in open tandwielkasten of spindels worden toegepast.

Toegevoegde emulgatoren

Emulgator is een additief dat helpt bij het mengen van twee niet-mengbare vloeistoffen om een stabiele emulsie te vormen.

Tijdens emulgeren worden kleine druppeltjes van de ene vloeistof gelijkmatig verdeeld in de andere vloeistof, waardoor een homogeen mengsel ontstaat.

Een additief is geen tovermiddel

Niet alle eigenschappen van een olie of vet kan beïnvloed worden met een additief. Thermische stabiliteit, vluchtigheid, warmtegeleidingsvermogen en de mate van samendrukbaarheid kunnen niet worden veranderd door het gebruik van hulpstoffen.

Ook is het belangrijk om te weten dat additieven elkaar elkaar negatief kunnen beïnvloeden. Wees dus voorzichtig bij het toevoegen van additieven aan een bestaande olie.

Termen voor additief

  • Toevoegmiddel
  • Hulpstof
  • Toevoegingen

Lees meer over smeermiddelen

Smeermiddelen voor glijlagers

Glijlager smeren

NLGI consistentienummer

NLGI klasse van smeervet

Olie voor een wormwielreductor of wormwielaandrijving

Olie voor een wormwielreductor

Smeervet en olie

Smeermiddelen

tandwielkast olie

Tandwielkastolie